dxfgu/sf] bL3{sfnLg ljsf;

–sf}zn rGb| lh=;L=

:yfgLo lgsfosf] lgjf{rgkl5 b]zs} 7"nf] kf]v/f dxfgu/kflnsfn] hgpQ/bfoL g]t[Tj kfPsf] 5 . ljleGg ;|f]t / ;fwg ;DkGg of] dxfgu/kflnsfnfO{ k|b]z $ sf] /fhwfgLsf] ?kdf klg x]l/Psf] 5 . cGt/f{li6«o klxrfg ;lxtsf] ko{6sLo ;x/, kof{j/0fLo kIfaf6 klg tfn ;d"x ldn]/ ag]sf] l;d;f/ /x]sf] tfn g} tfnsf] ;x/ cflb sf/0fn] o;n] k|z:t ;Defjgf af]s]sf] 5 . To;}n] o;sf] ljsf;sf kIf / d'2fx? klg ljlzi6 5g\ .

o; If]qsf] ;du| ljsf;sf] nflu of]hgfx? agfO{ ltgsf] sfof{Gjogsf k|of;x? ljutdf gePsf xf]Ogg\ . ljutsf] kf]v/f gu/nfO{ dfq ;d]6]/ ul/Psf] klxnf] e"–pkof]u of]hgf -;g\ !(^)_, kf]v/fsf] ef}lts ljsf; of]hgf -;g\ !(&$_, kf]v/f jftfj/0f ;'wf/ cfof]hgf -;g\ !((^–@))!_ h:tf of]hgfa4 ljsf;sf kxn o;sf pbfx/0fx? x'g\ . oBlk tL of]hgfx? k|efjsf/L lx;fjn] sfof{Gjog ePsf] kfOFb}g . o;sf k5fl8 /fhgLlts cl:y/tf, ;fwg ;|f]tsf] sdL h:tf y'k|} sf/0fx? xf]nfg\, ;Fu;Fu} g]t[Tjsf] cefj / c;Ifdtf klg k|d'v sf/0f x'g\ .

/fHo k'g;{+/rgfkl5 gofF kl/j]zdf 7"nf] ef}uf]lns If]q ;d]l6Psf] of] ;x/ kf]v/fsf] bL3{sfnLg ljsf;sf] d'2f cxd ljifo xf] . :yfgLo r'gfjdf of] ljifo d'vl/t x'g' kg]{ lyof] . t/ ;x/sf cfwf/e"t cfjZostfsf ;–;fgf r'gfjL gf/f / cd"t{ vfnsf :jlKgn xjfO v]tLdf /+luof] r'gfjL dfxf]n . To;}n] :df6{ l;6Lsf] cd"t{ gf/f w]/} pd]b\jf/sf] d'vdf em'l08Psf] lyof] . xf] vfg]kfgL, ;/;kmfO{, ;'/Iffsf] k|aGw, Jojl:yt oftfoft k|0ffnL, :yfgLo lgsfosf] 5l/tf] ;]jf OToflb klg lgM;Gb]x cTofjZos ljifo x'g\ . To;}n] ;a}h;f] kf6L{ / pd]b\jf/n] log} s'/fnfO{ r'gfjL gf/f agfP . gu/sf] ;du| ljsf;sf] nflu bL3{sfnLg ;f]r;lxtsf] of]hgf / To;sf] sfof{Gjogsf] k|lta4tf eg] lgjf{rgsf qmddf s;}n] klg p7fPsf] kfOPg .

ca t r'gfj klg ;lsof] / lgjf{lrt hgk|ltlglwsf xftdf :yfgLo lgsfosf] afu8f]/ cfOk'u]sf] 5 . To;}n] dxfgu/sf] ;jf{ª\uL0f ljsf;sf nflu bL3{sfnLg ;f]r ;lxtsf] of]hgf / To;sf] sfof{Gjog klxnf] k|fyldstfdf x'g'kb{5 . To:t} bL3{sfnLg ljsf;sf s]xL kIfx?af/] oxfF rrf{ ug]{ k|of; ul/Psf] 5 M

e"–pkof]u / ef}lts ;+/rgfaf/] of]hgf

s'g} klg ;x/nfO{ Jojl:yt ?kdf ljsf; ug{sf nflu :ki6 u'? of]hgfsf] vfsf / To;sf] ;kmn sfof{Gjog x'g' kb{5 . x'g t ljutdf kf]v/fsf] u'? of]hgf agfpg] k|of; gePsf xf]Ogg\ . kf]v/fsf] ef}lts ljsf; of]hgf -;g\ !(&$_ n] kf]v/fnfO{ k|fs[lts e"–kl/b[Zo ;+/lIft xl/t ;x/, klZrdf~rnsf] /fhwfgL ;x/, :j:y / ;'Gb/ ;x/ agfpg] bL3{sfnLg p2]Zo ;lxtsf] ljsf; of]hgf cufl8 a9fPsf] lyof] . o;}cGtu{t kf]v/fdf cf}Bf]lus If]q, cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] hUuf k|flKt, gofF /fhdfu{sf] lgdf{0f h:tf bL3{sfnLg dxTjsf ;+/rgf lgdf{0f ;Fu;Fu} s]xL e"–pkof]u lgodx? klg ag] . t/ ltgsf] plrt sfof{Gjog x'g ;s]g .

clxn] kf]v/f dxfgu/kflnsfsf] ef}uf]lns If]qkmn a9]sf] 5 . o;sf u|fdL0f Onfsf ;Fu;Fu} cf;kf;sf ufpFkflnsf klg ;d]l6g] u/]/ a[xt u'? of]hgf aGg' kb{5 . Jojl:yt ;x/Ls/0fsf] nflu e"–pkof]u of]hgf klg af~5gLo x'G5 . d"ntM ;x/sf] ;+/rgf, ;]jf;'ljwf, ;|f]t pkof]u cflb ljifox?nfO{ ;d]6]/ u'? of]hgf agfOG5 . o;df ;x/sf] ef}lts jftfj/0f ;Fu;Fu} ;fdflhs / cfly{s jftfj/0f klg ;d]l6G5 . To;}n] xfn p7]sf w]/} h;f] r'gfjL gf/fx? h:t} Jojl:yt oftfoft, vfg]kfgL, kmf]x/d}nf Joj:yfkg, ahf/ Joj:yfkg OToflb u'? of]hgfd} kl/xfN5g\ . o;sf cnfjf e"–pkof]u of]hgf klg ;x/sf] u'? of]hgfdf kb{5 h;cGtu{t ;x/sf] e"ld k|of]usf] k|sf/ / ;Ldf tf]sL Jojl:yt lgdf{0f sfo{ u/L ;x/sf] ljsf; ul/G5 . xfnsf] cJojl:yt e"ld v08Ls/0f tyf cJojl:yt lgdf{0fsf] ;d:of ;dfwfg klg e"–pkof]u of]hgfsf] sfof{Gjogaf6 x'G5 . To;}n] r'gfj tfsf g} k|lt:kwL{ bn tyf pd]b\jf/af6 sd;]sd kf]v/f dxfgu/kflnsfsf] u'? of]hgfsf] vfsf o:tf] x'g]5 eGg] cfpg' kb{Yof] . o:tf] x'g t ;s]g tyflk ca lgjf{lrt g]t[Tjn] kSs} klg o; sfo{nfO{ k|fyldstfdf /fVg]5 .

 

ko{6g k|a4{g of]hgf

tYof+sn] b]vfpF5, kf]v/f If]qsf] ko{6gn] oxfFsf] s'n u|fx:y pTkfbg -hL=8L=kL=_ df em08} %Ü of]ubfg lbG5 . of] ;du| b]zsf] cf};t -@=!Ü_ sf] t'ngfdf bf]Aa/eGbf a9L xf] . o;af6} k|:6 x'G5 kf]v/f If]qsf] ljsf; / ko{6g cGof]Gofl>t 5g\ . ca oxfFsf] ljsf;sf of]hgfdf ko{6g k|a4{g Pp6f cleGg c+u ag]/ cfpg' k5{ . kf]v/fsf] ko{6g eGg]lalQs} km]jf tfn / j/k/sf] If]qnfO{ a'em\g] ;d:of klxn]b]lv g} 5 . cjnf]sgsf nflu of]Uo k|fs[lts s]xL :yfg ljz]ifnfO{ dfq Wofg lbFb} cfOPsf] 5 . ko{6gdf snf, ;+:s[lt, u|fdL0f If]q, wfld{s, ;fxl;s If]q h:tf ljljw cfofd yk]/ ;du| kf]v/fdf o;nfO{ lj:tf/ ug{ ;lsPsf] 5}g . oxfFsf :yfgLo lrgf/Lo'Qm j:t'÷;fwg pTkfbgdf ljljwLs/0f / ljlgdo, :yfgLo :jfb / vfgfdf ljljwLs/0f / u'0f:t/, u|fdL0f If]qdf lbuf] kof{–ko{6gsf] lj:tf/ OToflb ljifox?df cToGt Go"g k|of;x? ePsf 5g\ . ;Dk"0f{ ljZjsf] Wofg g} ca jftfj/0fLo kIfnfO{ Wofg lbg] kof{–ko{6gtk{m df]l8Psf] 5 . o:tf] kl/k|]Iodf xfd|f] ko{6gsf] :ki6 of]hgf / vfsf aGg lgs} l9nf] e};s]sf] 5 . casf] :yfgLo g]t[Tjn] of] s'/fnfO{ klg ljz]if rf;f]sf ;fy cufl8 a9fpg' afx]s csf{] ljsNk 5}g .

tfn ;+/If0fsf d'2f

jf:tjdf kf]v/f dxfgu/kflnsfsf] kl/ro / cfsif{0f eg]s} ;'Gb/ tfn–tn}of / :j:y ;'/Do jftfj/0f xf] . t/ lj8Dagf, xfd|f tfnx? k|b'if0f / clts|d0fsf] rk]6fdf k/]sf 5g\ . cfwf bzsd} emG8} cfwf hn If]qkmn 36]sf] / hns'DeL emf/sf] ;+s|d0fdf k/]sf] km]jftfn, 7"nf / ko{6sLo ;Defjgf af]s]sf t/ k|a4{g ug{ g;lsPsf a]ugf; / ?kftfn, gfd dfq} ;'lgPsf t/ vf;} ljsf; gul/Psf / cl:tTj g} ;+s6df k/]sf vf:6], d}bL, lbkf+u, Go'/]gL, u'Fb] tfn / sdn kf]v/L u/L gf} j6f tfn tn}of kf]v/f If]qsf cd"No lglw x'g\ . a]nf a]nfdf tfn ;+/If0fsf] nflu ;/sf/L ta/af6 ;+:yfut k|of;x? gePsf xf]Ogg\ . /fli6«o :t/sf] tfn ljsf; ;ldlt, gu/kflnsfsf] km]jf tfn ;+/If0f sfof{no cflb ;/sf/L lgsfo 5g\ eg] bh{gfF} ;+Vofdf u}/ ;/sf/L ;+:yf km]jf tfnsf] ;+/If0fsf] gfddf cl:tTjdf 5g\ . t/ tfn ;+/If0fdf ePsf k|of;sf] d"Nof+sg tfnx?sf] xfnsf] bogLo cj:yfn] g} u/]sf] 5 .

xfn;fn} dfq xfd|f ( j6f tfnx?sf] ;d"x ljZj l;d;f/ ;"rLdf k/]sf] 5 . o;/L tfnx?sf] ;d"x g} l;d;f/ ;"rLdf k/]sf] ;fob ljZjd} klxnf] 36gf xf]nf . To;}n] tfnx?sf] plrt ;+/If0f / l;d;f/ If]qsf] k|rf/ k|;f/ / k|a4{g u/L ko{6gdf csf]{ cfofd yKg] ;Defjgf oxfF 5 . o;sf nflu tfn ;+/If0fsf] bL3{sfnLg of]hgf cfjZos 5 .

cfly{s ;d[l4 / /f]huf/L

jf:tjdf cfly{s ;d[l4 / /f]huf/L Ps csf{sf kl/k"/s x'g\ . Pp6f cfw'lgs / lbgfg'lbg la:tfl/t ;x/sf] cfly{s ultljlw ax'kIfLo ax'cfoflds x'G5 eg] s]Gb|Lo gLlt lgodsf] cnfjf :yfgLo lgsfosf] gLlt lgod / k|fyldstfn] klg o;df c;/ kfb{5g\ . kf]v/f cfly{s ?kn] ;lqmo hg;+Vof clws ePsf] 7fpF xf] . kl5Nnf] /fli6«o cfly{s ;j]{If0fn] sf:sL lhNnfdf em08} ^&Ü hg;+Vof cfly{s lqmofsnfkdf ;+nUg ePsf] b]vfPsf] lyof] . oxfFsf] ;Defjgf o'Qm ljleGg If]q h:t} ko{6g, ko{6gd'vL s[lif, lzIff, :jf:Yo / cGo If]qdf /f]huf/L j[l4 ug{ ckl/xfo{ 5 . cem a9L cfly{s ;d[l4 xfl;n ug{ oL If]qdf :yfgLo lgsfon] s] s] ug{ ;S5 To;sf] lrQ a'em\bf] tYof+s ;lxtsf] sfo{of]hgf cfjZos 5 .

/f]huf/L j[l4 u/L a]/f]huf/L ;d:of xn ug]{ / cfly{s j[l4 xfl;n ug]{ s'/f t elgPsf] 5 t/ kf]v/fsf] xfnsf] ljBdfg cfo / If]qut ah]6 ljlgof]hgsf] cj:yf clg ef]lnsf lbgdf ug{ ;lsg] cfo j[l4, k|fy\dLs/0f cg'?k ah]6 ljlgof]hg / ljsf; of]hgfsf] ;fdfGo tYof+s ;lxtsf] vfsf;Dd klg r'gfjdf e]l6Pg . cfzf u/fF}, gofF g]t[Tjn] o;df kxn ug]{5 .

;kgf / oyfy{

r'gfjs} d'vdf ;x/nfO{ s;/L ljsl;t ug]{ eGg] s]xL gjLg cjwf/0ff eg] gcfPsf xf]Ogg\ . t/ oL cjwf/0ff oyfy{ sd / ;kgf a9L h:tf b]lvP . ljsl;t b]zd} ;d]t :df6{ l;6L agfpg sl7g eO/x]sf] cj:yfdf oxfF klg :df6{ l;6Lsf] ;Gbe{ p7fOPsf] lyof] . k|ljlw;DkGg ;x/ agfpgsf nflu r'gf}tL k'/fg} dfgjLo tyf ljQLo ;|f]t ;fwg x'g\ . k'/fgf] 9/f{sf] sd{rf/L tGq / of]hgf th'{dfsf] nflu rflxg] ;fdfGo eGbf ;fdfGo tYof+s klg Jojl:yt gx'g] k/Dk/faLr :df6{ l;6L / k|ljlwo'Qm ;x/sf] ;kgf k"/f ug{ :yfgLo ;+/rgfsf] Jofks kl/dfh{g ug]{ cfF6 ul/g' k5{ . :df6{ l;6L eg]sf] OG6/g]6 ;~hfndf hf]l8Psf] ;+oGq dfq xf]Og, l8lh6n k|ljlwo'Qm sfd sf/afxL, O–ueg]{; ;fydf cGo ;]jf klg x'g' kb{5 . kof{Kt vfg]kfgLsf] Joj:yf, ljB't, ;]lg6];g / kmf]x/ Joj:yfkg, r':t ;x/L oftfoft, ;a}nfO{ pko'Qm af;sf] Joj:yf, lbuf] jftfj/0f, gful/ssf] ;'/Iff clg lzIff / :jf:Yosf] Joj:yf :df6{ l;6Lsf nflu x'g} kg]{ ;'ljwfx? x'g\ .

/ cGtdf, Pp6f egfO 5 ……/f]d ;x/ Ps} lbgdf ag]sf] xf]OgÚÚ . kSs} klg s'g} klg ;x/ /ftf/ft aGg] xf]Ogg\ . pko'Qm of]hgf / lg/Gt/sf] k|of;n] g} ;x/ ljsl;t x'G5g\ . xfd|f] kl/k|]Iodf klg of] dggLo oyfy{ xf] . xfd|f] ef}uf}lns ;+/rgf dfq xf]Og, :yfgLo txsf] k'g;{+/rgf ePsf] 5 . s]Gb|Ls[t zf;gsf] clwsf/ :yfgLo txdf la:tfl/t ePsf] 5 . of] kl/jt{gnfO{ ;+:yfut ug{ /fHosf gLlt lgod, P]g sfg'g klg kl/dfh{g ul/Psf] 5 / s]xL P]g lgod gofF aGg] k|lqmofdf 5g\ . ef]lnsf] lbgdf gofF g]t[Tjn] of] gofF kl/jt{gnfO{ cufl8 a9fpg] r'gf}tL t 5 g}, ;fy ;fydf cfd dflg;nfO{ k|bfg ul/g] b}lgs ;]jf r':t aGg' klg plt g} cfjZos 5 . cf;f u/f}F, kf]v/fsf] ;jf{+uL0f ljsf;df of]hgfa4 k|of; / k|efjsf/L sfof{Gjogsf] cEof; clxn]sf] g]t[Tjn] ug]{5 .  

-n]vs sfZokL Ps]8]lds u'|k;Fu ;Da4 l;len OlGhlgo/ x'g\ ._

2073-12-2

म अर्कै  फेवाताल

ठ्याकै तिथी मिती पत्तो  छैन

युगौं भयो यी मान्छे जस्तै नलाग्ने मान्छेहरुसंग संगत लागेको

उहिले किनार हुँदो बसाई सरेका एकलकाटे  मान्छेहरु

अहिले  बग्रेल्त्ती सहर जस्तै फोहरी सहरी मान्छेहरु

मैले चुपचाप चुपचाप  अनगिन्ति मान्छे पढेको छु

मैले  चुप चाप चुप चाप अनगिन्ति मान्छे भोगेको छु                                                                                                                                      

र यथार्थमा संगते जायते फलम्

आजभोली म मान्छे जस्तै अर्कै फेवाताल बनिसकेको  छु|

बोली एकातिर व्यवहार अर्कैतिर - नेता जस्तै

नियम एकातिर कर्तब्य  अर्कैतिर - प्रशासक जस्तै

सोचाई एकातिर गराई  अर्कैतिर – जनता जस्तै

पदवी जे सुकै धारण गरुन, विशेषण जे सुकै बोकी बसुन्

प्रत्येक मान्छेमा देखाउने एउटा रुप र असलमा अर्कै रुप भेटेको छु

ओ कबि किनारमा बसेर भ्रमको गीत नगाए हुन्छ

तिमी पनि त कल्पना एकातिर यथार्थ अर्कैतिर –बेसुर बेसुर  समय जस्तै न हौ

कहाँ छ अब फेवातालको आगनमा लै लै माछापुछ्रे छाँया

कहाँ छ अब फेवातालको कत्ले माछा हर्पन खोला धाउछ

संगते जायते फलम्

म तिमीहरुमाझ तिमीहरु जस्तै अर्कै फेवा ताल बनि सकेको  छु|

पिंढीमा साथ दिंदा मझेरी नै हडप्ने लोभी छिमेकीका जस्तै संस्कारहरु

कोमल ढाडमा गगनचुम्बी कंक्रिट महल अनि  अट्टालिकाबाट थुक्ने सामन्तीका जस्तै सोचहरु

कंहा गयो  मेरो  बिशाल  स्थुल शरीर

कंहा गयो बर्खे भेलमा तनक्क  शरीर तन्काउने भिर कुना र फाँटहरु

मौसमसंगै कहिले खुम्चनु कहिले फैलनुको मज्जा पो मज्जा

प्रकृति संगै कहिले पाताले छाँगो त कहिले फुर्से खोला  बन्नुको मज्जा पो मज्जा

ओ मान्छे मेरो एना भरि जताततै तिम्रै कुरूप कुरूप छायाँ देख्न थालेको छु

तिमीले बाधिदिएको  सीमामा कैदी बन्नु अभिसप्त छु

कंहा रहे म पानी   जस्तो पानी

कंहा रहे म ताल जस्तो ताल

संगते जायते फलम्

म तिमिहरुमाझ तिमीहरु जस्तै अर्कै फेवा ताल बनि सकेको  छु|

 

सतह भरि तिमीहरुले  नै ओकलेका रक्षानहरु

गर्भ भरि स्खलित पहाडका अनुत्पादक माटाका बीर्यहरु

कहाँ रहे म स्निग्ध कन्चन जल भण्डार

कहाँ रहे  म रहू ,कत्ले र सहरको घर संसार

ओ मान्छे आखिर तिमि नै देख्छु यो  सहर भरिको ढलमा

अनि तिमी नै देख्छु पहाडलाई काउकुती लगाउदै उत्तेजित गराउनेमा

अब भन कहाँ रह्यो मेरो उन्मुक्त चैते छाल

अब भन कहाँ रहें म  फेवाताल जस्तो ताल

संगते जायते फलम्

आजभोली म मान्छे जस्तै अर्कै फेवाताल बनिसकेको  छु|

                                                                                                

(२०७३-१२-१)

असोज ३, २०७२ र संकल्प  

आज असोज ३,२०७२. बिहान सबेरै निन्द्रा खुलेर उठ्दा देखिनै छुटै उमङ्ग र उत्साह भरिएको थियो तन  अनि मनमा| साच्चै अन्य दिनको भन्दा फरक अनिभूती रहयो आजको बिहानी|  अन्य दिन जस्तै  बिहानै उठदा देखि दिनभरिको दैनिकिको योजना बनाउने र सम्झने झन्झट  रहेन, न भयो  अन्य काम काजको तनाबको झन्झट| हुन पनि २००७ साल देखिको नेपालीले कल्पना गरेको आफ्नो संबिधान आफै लेखेर घोषणा गर्ने दिन| दुई दुई वटा संबिधान सभाले ६/७ वर्ष लगाएर बनाएको संबिधान लागु हुने दिन| थोरै केहि  असन्तुस्टी बीच सम्पूर्ण राष्ट्र यसैको धुनमा लागेको दिन |यो युगमा एकचोटी आउने  राष्ट्रिय दिनले  सबैलाई कुनै न कुनै रुपमा प्रभावित पार्नु स्वाभाविक नै हो| हामी जस्ता अधबैसे युवाहरुले बिगतमा  आफ्नो उर्जाशील उमेर  लामो राजनैतिक अस्थिरताको प्रभावमा परेर असमन्जस पूर्ण रुपमा  बिताउन पर्यो| पढेर शैक्षिक योग्यता बनाएर पनि  अवसरको अभाबमा र्निर्धक्क देश निर्माणको जिम्मेबारीमा सघन रुपमा लाग्न पाइएन| आज देशले शान्ति र स्थिरताको आधार लोकतान्त्रिक संबिधान पाउन लागेको सुखद घडीमा देशले अब प्रगति र सम्बृद्धिको बाटो समाउने छ भन्ने पूर्ण आशा छ| यसकै प्रभाब हो बिहान देखिनै मन फुरुङ्ग छ अन्य कुनै कुराको चासो छैन|

यसै बिच म मेरा अध्ययन कालका  र विभिन्न समयमा सहकार्य भएका तराई मधेशबासी मित्रहरुलाई सम्झदै छु, संबिधानमा मधेसको असन्तुस्टी भैरहेको परिप्रेक्ष्यमा| स्नातक अध्ययन समयका महतो जी, यादब जी, चौधरी जी अनि  स्नातकोतर समयका मण्डल जी,रावत जी अनि अन्य| समग्रमा हामीहरुले बिगतमा भोगेको राजनैतिक अस्थिरताको पिडा समान थियो, अबसरको अभाब, राजनैतिक प्रणाली प्रति असन्तुस्टी अनि नया प्रणालीको आश र माग| लाग्छ आज संबिधान निर्माणसंगै हाम्रा ति साझा चुनौती र माग सम्बोधित हुनेछन|  सूचना प्रबिधि र सामाजिक संजालको देन आज पनि हामीहरु दैनिक सम्पर्कमा छौ|राजनैतिक नेताहरुको  राजनैतिक अभिस्टले तराइमा बढेको असन्तुस्टी बाहेक उहाहरुको असन्तुस्टी देखिदैन सुनिदैन कतै पनि|यस अर्थमा हाम्रो बिगतका चुनौती र समस्या साझा थिए र अब यी साझा रुपमै सम्बोधित हुनेछन नया ब्यबस्थामा भन्ने साझा आशा छ|

देशको अबको बाटो भनेको बिकाश र सम्बृद्धि तिर एक तमास रुपमा लाग्नु हो| संविधानले त शान्ति र स्थिरताको प्रत्याभूति संगै अबसरहरु सृजना गरिदिने हो| यसमा जुट्ने र लाग्ने त हामीहरु जनताहरु नै हो| आआफ्नो क्षेत्रमा देश बिकाशको लागि देशलाई नै केन्द्रमा राखेर लागी परे, केहि न केहि दिने प्रयत्न प्रत्यक नेपालीले गरे देखि यो देश बन्न पक्कै बेर लाग्दैन| आउनुहोस एउटा प्रण गरौ | यो संबिधान घोसणाको महान घडीमा खुसियाली त छदै छ,देशको लागि आगामी दिनमा आआफ्नो क्षेत्रमा चाहे त्यो  जागिर होस् या व्यापार, या  होस् अध्ययन अनुसन्धान या राजनैतिक कर्म, इमान्दारीपुर्बक केहि न केहि फरक योगदान सहित देश बिकाशको सम्बाहक बन्ने संकल्प गरौ| आजको दिनमा मेरो संकल्प छ| आफु लागेको उर्जा क्षेत्रको  अध्ययन र अनुसन्धानलाइ   निरन्तरता दिएर  यसको  अभिबृदिमा जिबन पर्यन्त लाग्ने| यो क्षेत्रमा केहि  मात्र भए पनि योगदान पुगेमा मातृभूमिको ऋण थोरै भएपनि  चुक्ता गरेको ठान्नेछु|

जय संबिधान! जय देश!!

e"sDkkl5 ;+स/rgf lgdf{0fdf k|fljlws k/fdz{ kIfsf] axश;

sf}zn rG› lh=;L=

s]xL ;do klxn] ;+;b\sf] ljsf; ;ldltsf ;efklt tyf ;ef;b /ljGb| clwsf/Ln] b]z ljsf;sf] ljljw cfofdsf] n]vfhf]vf ub}{ /fli6«o b}lgsdf n]v n]v]sf lyP . pgsf] ljZn]if0fdf b]zsf k|fljlws tyf k/fdz{bftfx?sf] cIfdtf klg ljsf;sf] ;':tultsf] d'Vo sf/s tTjsf ¿kdf O+lut lyof] . clwsf/Lsf cg';f/ Psflt/ 7"nf 7"nf kl/of]hgfx?sf] l8hfOg tyf ;'k/Lj]If0fsf] nflu ;w} ljb]zLsf] e/ kg{'kg]{ afWotf 5 eg] csf{lt/ :jb]zL k|fljlwsåf/f g} ul/g] ljsf; lgdf{0fsf sfo{df klg ltgsf] lkmtnf] sfo{ ;Dkfbg z}nLn] ubf{ ljsf;sf] ck]lIft nIf xfl;n x'g ;s]sf] 5}g . pgn] nufPsf] of] cf/f]kkl5 klg st} c;xdltsf cfjfh b]lvPgg\, ;'lgPgg\\ . b]zsf 7"nf / gfd rn]sf k/fdz{bftfx?n] klg o;df cfˆgf] ljrf/ jf :ki6Ls/0f /fVg] rf;f] lnPgg\ . t;y{ tL ;efkltsf] cf/f]kdf bd ePsf] cg'dfg ug{ ;lsG5 . oBlk of] xfn}sf] dxfe"sDkcl3sf] ;Gbe{ xf] .

ljgfzsf/L e"sDksf] rk]6fdf k/]/ xfd|f y'k|} ;+/rgfx?df ck"/0fLo Iflt k'u]sf] 5 . o:tf] cj:yfdf ltgsf] l8hfOg / cGo k|fljlws kIfsf] af/]df ef]lnsf lbgdf cem a9L n]vfhf]vf / ljZn]if0f x'g] k|:6} 5 . To;df k|fljlwsdfly k|Zg p7fOPnf . s] To;f] eP xfd|f k|fljlws 1fg / k|fljlwsx? ;fFRr} cIfd x'g\ t < e"sDkn] s'g} ejg 9Nb}df jf s'g} kl/of]hgfsf] ;kmn sfof{Gjog gx'Fb}df b]z lgdf{0fsf] 7"nf] ;fem]bf/ k|fljlws / k|fljlws k/fdz{ If]qnfO{ dfq} bf]ifL dfGg ldNg] ls gldNg] < k|Zg otflt/ klg p7\g] u/]sf] 5 .

;fdfGotof s'g} klg ljsf; lgdf{0f jf kl/of]hgfsf] sfof{Gjogsf] nflu tLg kIf ;DalGwt x'G5g\M nufgL stf{ -;/sf/L, u}/;/sf/L, jf lghL ;+:yf_, k|fljlws k/fdz{bftf -;/n efiffdf OlGhlgo/ / OlGhlgol/+u_ / lgdf{0fstf{ -7]s]bf/_ . oL ltg} kIfsf] ;dli6ut ;xeflutfåf/f g} ljsf; lgdf{0fsf] ef}lts ;+/rgf v8f x'G5 . o;df klg ;+/rgfsf] k|f¿k tof/ ug]{b]lv o;sf] lgdf{0f sfo{df k/fdz{ lbg] sfd cxd ePsfn] k/fdz{bftfsf] e"ldsf lgM;Gb]x a9L b]lvg cfpF5 . t/ lgdf{0fstf{ jf sDkgLn] plrt tj/n] lgdf{0f u/]g eg] klg o;sf] ckh; k/fdz{bftfnfO{ g} cfpF5 . lsgls ;fdfGotof ;'k/Lj]If0fsf] lhDdf klg p;}sf] xf] . cem oL tLg kIf Ps csf{df k|efljt eP/ nfe nfe lt/ nfu]df lgM;Gb]x ;+/rgfsf] u'0f:t/ lkmtnf] x'G5 h'g cfhsf] ठुलै /f]u xf] .

To;f] eP xfd|f] k|fljlws k/fdz{ If]qsf ;an / b'a{n kIf s] x'g\ < ltgnfO{ ;Fu;Fu} s]nfpg} k5{ . To:tf s]xL kIf oL x'g\M

!_ lj1 5g\, lj1x?sf] ;fd"lxs ;xsfo{ 5}g . s'g} klg ;+/rgf lgdf{0f ubf{ v]l/ km/skm/s lsl;dsf k|fljlws 1fg cfjZos k5{ / ltgsf lj1 klg km/skm/s x'G5g\ . h:t}M lgdf{0fsf] k|f?k lgwf{/0f ug{ cfls{6]S6, ;+/rgfsf] agf]6sf] ;fdYo{ ljZn]if0f ug{ :6«Sr/n OlGhlgo/, hldgsf] ef/jxg Ifdtf dfkgsf nflu e"ue{ljb cflb . t/ logLx?sf] aLrdf cfk;L ;xsfo{ ;zQm aGg ;s]sf] kfOFb}g . sltko ;femf r'gf}tLnfO{ ;a} ldn]/ 5nkmn u/]/ ;dfwfg ug{ ;lsg] ;Defjgf eP klg To;sf] Jojxf/tM k|of]u x'g ;s]sf] 5}g .

@_ gfd rn]sf k/fdz{bftf sDkgL 5g\ t/ ltgsf] sfo{ u'0f:t/sf] g} x'G5 eGg ;lsg] cj:yf  5}g . gfd rn]sf s]xL k/fdz{bftf sDkgLnfO{ s]xL klxn] ;/sf/L tj/af6} sfnf] ;"rLdf /flvPsf] lyof] . w]/} sfd lng] / ;dodf sfd ga'emfpg] /f]uaf6 o:tf w]/} h;f] sDkgL u|:t 5g\ .  

#_ l8hfOgsf] nflu lj1sf] cg'ej rflxg] k|fjwfg 5}g . l;sf? of jiff}{+ cg'ej u/]sf JolQm b'j}nfO{ ;dfg x}l;ot lbOG5 . l8hfOg ug{ lglZrt cjlwsf] cg'ej cfjZos x'g] k|fjwfg ePdf l8hfOg q'l6/lxt x'g] ;Defjgf a9\5 .  

$_ lkmtnf] gLlt lgod / sdhf]/ cg'udg ;+oGqsf sf/0f lgdf{0f sfo{sf] u'0f:t/df sdL cfpF5 . gLlt lgodnfO{ emf/f 6fg]{ lx;fan] ckgfOG5 . nufgLstf{n] lgod ldRbf klg k|fljlws k/fdz{bftf d"sbz{s ag]sf x'G5g\ .

%_ lghL If]qsf 7"nf kl/of]hgf lgdf{0fdf nufgLstf{, k/fdz{bftf clg lgdf{0fstf{sf] ?kdf Pp6} JolQm jf ;+:yf cfa4 x'g] k/Dk/f 5 . oL tLg lgtfGt km/s lgsfo x'g\ / logn] Ps cfk;df ;Gt'ng ldnfO/x]sf x'G5g\ . Pp6} JolQm jf ;+:yfn] tLg} e"ldsf lgjf{x ubf{ q"l6sf] ;Defjgf a9L x'G5 .

oL k|j[lQsf] 68\sf/f] pbfx/0f xfnsf] lbgdf ›'t ultdf cufl8 a9]sf] hn ljB'tsf] If]qsf] ljsf;nfO{ lng ;lsG5 . o;df lghL If]qsf] nufgL / cu|;/tf pNn]vgLo 5 . t/ o; If]qdf dfly plNnlvt /f]u klg ;Fu;Fu} df}nfpFbf] 5 . caf}{{+sf] nufgL x'g] of] If]qdf cw{ bIf k|fljlwsaf6 l8hfOg u/fOG5 . lj1af6 hfFr u/fpg' kg]{df To;f] gu/fO{ ;f]em} lgdf{0f ug{ yflnG5 . o;/L xr'jf z}nLdf lgdf{0f ul/g] ;+/rgfn] ef]ln s:tf] eofjx cj:yf Noffpg] xf] eGg] cg'dfg ug{ ufx|f] 5 . x'g t o:tf kIfsf] cg'udg u/L lgoGq0f ug{sf] nflu ljB't ljsf; ljefu, ljB't k|flws/0f h:tf ;/sf/L lgsfo 5g\ . t/ cfd ;/sf/L lgsfo h:t} logsf] sfo{ k4lt klg k|efjsf/L b]lvPsf] 5}g / eljiodf cu|ufdL ¿kdf s]xL ul/xfNnfg\ eGg] u'~hfo; klg b]lvFb}g .

o:t} cj:yf  l;+rfO{, oftfoft, :jf:Yo, lzIff cflb If]qsf] ef}lts ;+/rgf lgdf{0fdf klg 5 . ;fj{hlgs tyf lghL ejg lgdf{0fsf] If]qdf t lj;+ult / ljs[ltsf] प्रसस्तै  g} 5. k|fljlws k/fdz{bftf /fv]/ lgdf{0f ul/Ps} 3/ klg gS;f kf; ePsf] eGbf a9L tnf ylkPsf], hdLgsf] ef/afxg hfFr gu/L lgdf{0f ul/Psf] kfOG5 .  

xfd|f] k|fljlws k/fdz{ If]qdf sdhf]/L k|z:t 5g\ . oBlk b]zsf] lgdf{0fsf] nflu k/fdz{ lbg} g;Sg] cj:yfdf g]kfnsf] k|fljlws k/fdz{ If]q 5 eGg] cy{ gnfuf];\ . of] If]qn] b]z lgdf{0fdf u/]sf] of]ubfgnfO{ klg sd cfFsng ug{ ldNb}g . sdhf]/LnfO{ ;'wf/ ub}{ hfg'kg]{ clxn]sf] cfjZostf xf] . lbg lbg} a9]sf] k|fljlwssf] ;+Vof / k|ljlwsf] 1fgn] of] If]q km:6fpFbf] 5 . cGo If]q h:t} o;nfO{ klg plrt dfu{ bz{gsf] cefj 5 . o;df ;+nUg kIfx¿n] g} ;lqmo eO{ nfu]df cfufdL af6f] klxNofpg ufx|f] 5}g . ;fj{hlgs ?kdf o;sf ;an / b'a{n kIfx? dfly ax; ug'{ Ps pkfo x'g ;S5 . To;kl5 b'a{n kIfnfO{ sd ub}{ ;an kIf a9fpFb} n}hfg ;lsG5 . 

आदर्श समाज दैनिक -२०७२/०३/५

झारहरु खेती बन्न सक्दैनन्

झारहरुले पेटको ज्वाला मार्ने फसल दिन सक्दैनन्

झारहरुले नाङ्गो आंग ढाक्ने  बस्त्र पनि दिन सक्दैनन्

झारहरु आफै समस्या हुन् खेतीका

यी खेती हुन सक्दैनन्

तर अफसोच हिजोको अज्ञानतामा  जस्तै आजभोली पनि हामी

घरबारी तिरका गरिबीका झारहरु सुम्सुम्याउछौ

आभाबका झारहरुमा बिदेसी मल पनि हाल्दछौ

गोडेर फाल्नु पर्ने जातमाथि

खै के स्वार्थले हो कुन्नि राजनीति गर्दछौ

उत्पीडनका झारहरुलाई  अशिक्षाका झारहरुलाई

घरेलु कामदार बनाएर भान्छा चलाउछौ हामी

बगैचा र घर सजाउछौ हामी

उपभोगितावादको पराकास्टा

झारहरुको एन जी ओ व्यापार गर्न खोज्दछौ हामी

डलर खेतीमा रुपान्तरण गर्न खोज्दछौ हामी

कहिले बुज्ने  हो हामीले

कहिले चेत पलाउने हो हामीमा

झारहरु निर्मुल पार्न हाम्रै हात आफ्नै कुटा बाउसमा चल्नु पर्छ

हाम्रा हात आफ्नै करेसा र खेतबारीमा डुल्नु पर्छ

आयातित तकनिकी , सपना र सहयोगले मर्दैनन हाम्रा झारहरु

आपसी सहयोग र सद्भाबको औषदी छर्नु पर्छ

झार का खेति गर्न खोज्ने हामीहरु

अब त सोच्नु पर्छ, अब त बुज्नु पर्छ

झारहरुले पेटको ज्वाला मार्ने फसल दिन सक्दैनन्

झारहरुले नाङ्गो आंग ढाक्ने  बस्त्र पनि दिन सक्दैनन्

झारहरु आफै समस्या हुन् खेतीका

यी खेती हुन सक्दैनन्

(२०६१/५/६ –समता काव्य सन्ध्या)

हावा अनि बादल बनेको म पानी

तरल तरल अर्थात् आकार बिनाको म पानी^२

उकालो उन्नती कहिल्यै लाग्न नसक्ने

ओरालो – नियति पछि पछि

भिरालो – समय संगसंगै

नचाहेरै पनि चुपचाप चुपचाप बग्नु पर्ने

तरल तरल अर्थात् आकार बिनाको म पानी बादल बनेको बेला

हलुका भएर नै सहि आयतनमा फुकेको बेला

मैले धरातल छाडेको बेला

हावा तिमी हुरी बनेर नआउनु -छिन्न भिन्न नपार्नु^२

पहाडका खोल्सा खोल्सी^२

सुसाउने नाउमा थुप्रै पटक रोइसकेको छु

आज पहाड संगै  लुकामारी खेल्दै बेला

तराइको उस्ण छाती

सुस्ताउने नाउमा थुप्रै पटक लडिबुडी  खेलिसकेको छु

आज म  उन्मुक्त भएको बेला

खुल्ला आकाशमा कावा खादै गरेको बेला

हावा तिमी मेरो रिस नगर्नु

तरल तरल अर्थात् आकार बिनाको म पानी बादल बनेको बेला

हावा तिमी हुरी बनेर नआउनु- छिन्नभिन्न नपार्नु^२

उचाई बाट फरालेर^२

थुप्रै पटक बज्रिसकेको छु –झरना बनेको छु,छहरा बनेको छु

असैह्य पिडा खपेर देख्नेलाई सुन्दरताको उपमा बनेको छु

खाडलहरुमा कोक्रियर^२

थुप्रै पटक निदाइ सकेको छु –ताल बनेको छु,सागर बनेको छु

असंख्य रहर मारेर हेर्नेलाई शालीनताको पर्याय बनेको छु

तर आज मैले थोरै मौका पाएको बेला

आफैलाई बिर्सेर आफैसंग रमाएको बेला

तरल तरल अर्थात् आकारबिनाको  म पानी

बादल बनेकोबेला

हावा तिमी हुरी बनेर नआउनु –छिन्नभिन्न नपार्नु^२

मलाई वर्षा बन्न नपार्नु

मलाई फेरी पानी बन्न नपार्नु
(सिउड़ी :अंक ५, २०६१ असोज )

फेसबुके गन्थन-२

मन्दिर र दर्शन संस्कृति

मानिसको लागि शाकाहार  र मांसहार मध्ये कुन ठिक भन्ने विवाद उठाउनु यहानेर समाजमा अन्यहीन  तर्कहरुको जालो फिजाउनु खोज्नु जस्तो हुनसक्छ/ किनकि यसलाई  धर्म र आस्थाको आँखाले हेर्दै गर्दा शरीर र पोषण बिज्ञानको तर्कलाई नजर अन्दाज गर्न सकिदैन भने समुदाय र संस्कृतिको पाटोबाट यसको  पक्ष लिदै गर्दा पशु हत्या र यस बिरुद्दको आवाजलाई बेवास्ता गर्न सकिदैन/ यथार्थमा हाम्रा शक्ति पिठहरुमा बलि दिने  प्रथा भएपनि हाम्रा बैदिक धर्म ग्रन्थमा कहीं पनि यो परम्पराको पृष्ठपोषण  गर्ने आधारहरु उल्लेखित छ जस्तो लाग्दैन भने हाल आएर हाम्रो समाजमा देखिने विभिन्न धार्मिक सम्प्रदाय र समूह कुनैमा पनि साकाहारलाई  मात्र आधात्मिक चिन्तन र साधनको लागि खुल्ला भनि मांसहारलाई पुरै बर्जित गरेको देखिदैन/झन् शरीर विज्ञानले त हामीलाई चाहिने प्रोटिन जस्ता तत्वहरुको लागि भोजनमा मासुको अंश अत्याबस्यक जस्तै ठान्दछ/ यसरि आफु साकाहारी भैकन पनि कहिले पनि यसको एकतर्फी वकालत गर्दै हिडीएन/ तर यसपटक मनकामना मन्दिर दर्शनार्थ पुग्दा भने  कम से कम धार्मिक स्थल र मठ मन्दिरहरु मांसहार अनि नशा तथा मदिरा निषेधित क्षेत्र बनाउनु पर्ने कुराको  वकालत गर्न मनलाग्यो/

मनकामना, नेपालका चर्चित धार्मिक स्थलहरु मध्ये  एउटा हो  जसमा दैनिक हजारौको संख्यामा दर्शनार्थीहरु पुग्दछन/ यसमा पनि देशमा  संचालनमा रहेको एउटा मात्र केबलकारले  मन्दिर सम्मको पहुच सहज बनाइदिएर दर्शनार्थीहरुको चाप बढाएको छ/ बेलुकीको मेसो पारेर मन्दिरमा उक्लदा  दर्शनार्थीहरु लाइन बस्ने  ठाउमा लहरै दर्शनार्थी जस्तै  प्लास्टिक बोत्तलथिए  जुन भोलि पल्टसम्म पनि उस्तै थिए, साथै मन्दिर परिसरका कुना कप्चेरा ठाउमा  फोहरहरु प्रसस्तै  थिए/ त्यहाँ   हामी दर्शनार्थीहरुको सफाई चेतनाको बिम्ब मात्र होइन  मन्दिरले गर्दा दैनिक लाखौ कमाउने मन्दिर ब्यबस्थापन  र  केबलकारको मन्दिर प्रतिको अपनत्व पनि बिम्बित थियो/ फुर्सदिलो क्षणमा पुजारी बाजे मन्दिरको ढोका छेउ स्मार्ट फोनमा ब्यस्त देखिन्थे न की मन्दिर वरपरको बाताबरण को उनलाई चिन्ता थियो/

“आउनुस आउनुस खाजा नास्ता खाएर जानुस, सेकुवा चिउरा, सेलरोटी  तरकारी ताजा ताजा” मुग्लिन कै झल्को दिने गरि खाना नास्ताको व्यापार अनि मन्दिरकै मूल ढोका अगाडिको पुरानो बाटोको दोहरै बाटोमै पोलिएको सेकुवाको गन्ध/ थाहा छैन  हामी मन्दिर दर्शनलाई अध्यात्मिक चिन्तनसंग कसरि जोड्दछौ, धार्मिक पर्यटनलाइ अन्य पर्यटनसंग कसरि छुट्टै परिभाषित गर्छौ/

तर अकाट्य सत्य के हो भने  हामीहरु धार्मिक क्रियाकलापमा आत्मिक सन्तुष्टिको लागि लाग्दछौ/ यो लोक र पर लोक, ज्ञान वा  भक्ति, भगवान का  साकार कि  निराकार स्वरूप, द्वैत वा  अद्वैत्य बाद जस्ता हाम्रो सनातनी धर्मका विरोधाभासबाट पर हटेर, बेद पुराण जस्ता धार्मिक ग्रन्थका गुरु र पण्डितहरुले गर्ने आआफ्नै प्रकारका विरोधाभासपूर्ण ब्याख्या लाई नजोडी निरपेक्ष बनेर भन्नु पर्दा धार्मिक क्रियाकलापमा लाग्नु भनेको आफ्नै चित्त सुद्धि  गर्नु हो/ तामसी परिवेश र क्रियाकलापलाइ छाड्दै सात्विक क्रिया कर्म र परिवेश तिर लाग्नु हो/ संसारिक भागदौड र तछाड मछाड बाट पर रहेर शुद्ध चिन्तन सहितको  बातावरणमा मग्न हुनु हो/

 “ ओइ मलाई त बेलुका अलि बढी भएछ यार, हल्ला पनि टन्नै गरियछ मेरो त टाउको दुखेर बेहाल भो” संगै लाइनमा बस्ने एक हुल अधबैसे मध्य एउटाले आफ्नो हालत साथीहरुलाई बताउदै थियो.” होइन यार खान त मैले पनि टन्नै खाएको होनी, मेरो त उल्टीले गर्दा काम गर्यो , खासै टाउको दुखेको छैन” अर्को साथी बताउदै थियो/ उनीहरुका गफ यस्तै चल्दै थिए र मन्दिरको लाइन आगाडी बढ्दै थियो/ हुल नै भएर अघिल्लो बेलुकाभरि होटेलमा हल्ला गर्दै टन्न मांस अनि मदिरापान गरि बिहानपख  बेलुका कै हेंग ओभरमा मन्दिरको लाइनमा बसी दर्शन गर्दा कस्तो अध्यात्मिक चिन्तन र  लाभ मिल्ला? सोधी र खोजि कै बिषय बन्ला /

अझ सपाट शब्दमा भन्नुपर्दा हामीहरु  मन्दिर दर्शनको हाम्रो परम्परा र संस्कृति मार्फत  मन्दिर र मन्दिर क्षेत्रलाइ अधिक ब्यापार मात्र गर्ने थलो, मनोरन्जनको लागि पुग्ने स्थल बनाइरहेका छौ/ मन्दिर मन्दिरको जस्तो सफा अनि पवित्रतामा नभैकन, हाम्रा दर्शन गर्ने मनहरु एकाग्रता र शुद्दतामा नरहिकन हामीहरु कस्तो मन्दिर दर्शन संस्कृतिको बिकाश गर्दै छौ/ भोलि यसले कस्तो रुप लिदै जाला/ यसको उत्तर  भोलिकै गर्वमा छाडिदिने कि? यसको बारेमा आजै सोच्ने? विचार यहाँहरुकै/